مقدمه
پس از بررسی مشخصات پردازنده و پردازندهی گرافیکی، مهمترین فاکتور برای انتخاب و یا ارتقای یک سیستم حافظهی رم میباشد. حافظهی رم دارای مجموعهای از ویژگیها و مشخصات فنی است که ممکن است برای یک کاربر عادی یا حتی گیمر نیمه حرفهای، نامفهوم و پیچیده باشد. بنابراین در این بخش قصد داریم تا ویژگیهای حافظهی RAM را با هم بررسی کنیم. اگر قصد دارید بهترین رم ممکن را برای رایانهتان انتخاب کنید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید. در ادامه به تفاوت رم لپ تاپ و کامپیوتر، انواع فرم فاکتور و به صورت جامع راهنمای خرید حافظه ی RAM خواهیم پرداخت.
رم چیست؟
رم مخفف عبارت Random-Access-Memory است که به عنوان حافظهی موقت سیستم شناخته میشود. برخلاف حافظههای HDD و SSD، در حافظهی رم اطلاعات به صورت پیوسته و موقت به روز و بازنویسی میشوند و به پردازنده اجازهی دسترسی به دادهها را میدهد.
این حافظه نسبت به حافظههای داخلی بسیار سریعتر عمل میکند. با این حال نمیتوان از دادههای درون آن به صورت دائم استفاده کرد؛ چراکه با خاموش کردن سیستم، اطلاعات ذخیره شده در خود را پاک میکند.
دلیل اهمیت رم در رایانه چیست؟
حافظهی رم به طور موقت و با سرعت بالا اطلاعات موردنیاز CPU و GPU را در خود ذخیره میکند و به هردو پردازنده اجازهی دسترسی به دادهها را میدهد تا پردازش سیستم با سرعت بیشتری انجام شود. از این رو در انجام اموری چون باز نگه داشتن چند برنامه به طور همزمان و کارکردن یکنواخت حافظهی رم بسیار موثر و مهم است. در گیمینگ نیز بررسی این حافظه ضروری است؛ چراکه رم اطلاعات گیم را در خود ذخیره میکند و سیستم و خود بازی از این دادهها جهت پردازش استفاده میکنند.
رم لپ تاپ و کامپیوتر
حافظهی رم لپ تاپ و کامپیوتر متفاوت هستند. این تفاوت عمدتاً از نظر فرم فاکتور، اندازه و پیکربندی پینهای رابط جهت ارتباط با مادربرد است. لپ تاپها از ماژولهای Small Outline Dual In-Line Memory Module با مخفف SO-DIMM پشتیبانی میکنند؛ درحالی که کامپیوترهای دسکتاپ قابلیت پشتیبانی از ماژول Dual In-Line Memory Module با مخفف DIMM (به عنوان UDIMM نیز شناخته میشوند) را دارند. ماژول SO-DIMM همانطور که از نامش پیداست، نسخه کوچکتر ماژول DIMM است. از آن جایی که فضای رم در لپ تاپ نسبت به کامپیوتر محدودتر است، ماژول SO-DIMM تقریباً نصف DIMM میباشد. طول ماژول SO-DIMM برابر 2.74 اینچ و دارای 260 پین است؛ درصورتی که طول استاندارد ماژول DIMM برابر 5.5 اینچ و دارای 288 پین است. درنتیجه نمیتوان از رمهای DIMM برای لپ تاپ استفاده نمود. بنابراین لازم است در هنگام خرید رم حتماً به این نکته توجه کنید.
اگر قصد خرید رم لپ تاپ و یا دسکتاپ دارید، “رم لپ تاپ کروشیال مدل CT16G4SFR A2666 ظرفیت 16 گیگابایت” و “رم دسکتاپ لکسار مدل LD4AU016G ظرفیت 16 گیگابایت” میتوانند یک گزینهی پیشنهادی برای شما باشد.
انتخاب نوع مناسب DDR
DDR SDRAM از رمهای جدید و مدرنی است که در دو دههی گذشته در 4 نسخه به بازار عرضه شده است: DDR4 ،DDR3 ،DDR2 ،DDR
در حال حاضر اغلب دستگاههای مدرن از نسخهی DDR4 استفاده میکنند. این نسخه در سال 2016 به بازار عرضه شد. البته حافظههای رم DDR3 و مادربردهای سازگار با آن همچنان در بازار پیدا میشوند؛ هرچند این نسخه درحال منسوخ شدن است. بدون در نظر گرفتن مشخصات فنی DDR4 میتوان گفت این نسخه از رم به طور قابل توجهی سریعتر و پیشرفتهتر از نسلهای قبلی خود است. نکتهی قابل توجه در RAM این است که حافظههای DDR4 سازگاری با مادربرد و پردازندههای قدیمیتر ندارند و برعکس حافظههای DDR3 نیز با مادربردهای جدیدتر سازگار نیستند. بنابراین قبل از انتخاب رم حتماً مادربرد خود را بررسی نموده و رم سازگار با سیستم را تهیه کنید.
برای اطلاعات بیشتر در خصوص مادربردها، میتوانید “مقالهی راهنمای خرید مادربرد” را مطالعه نمایید.
بررسی فرم فاکتور مادربرد و تعداد اسلاتها
برای تشخیص پشتیبانی مادربرد سیستم از نوع حافظهی رم، میتوانید از مسیر زیر اقدام نمایید:
- اطلاعات سیستم را بررسی کنید
- در بخش System Summary، مدل مادربرد را در قسمت System Model پیدا کنید
- سپس مدل برد را در وب سایت جستجو نموده و مشخصات آن را مطالعه نمایید
- درنهایت تعداد اسلاتهای RAM را بررسی کنید
برای تشخیص اسلاتهای رم میتوانید از طریق جستجو در صفحه رسمی و یا بررسی مادربرد اقدام کنید. تعداد اسلاتهای رم باتوجه به فرم فاکتور مادربرد متفاوت است. مادربردهای Mini ITX دارای دو اسلات رم، مادربردهای ATX دارای 4 اسلات و مادربردهای Micro ATX به طور معمول دارای 4 اسلات هستند که البته میتوانند دو اسلات نیز داشته باشند. علاوه بر این، مادربردهای به فرم EATX نیز در بازار موجود میباشند که دارای 8 اسلات هستند. این گروه از رمها در رایانههای شخصی و رایانههای گیمینگ استفاده نمیشوند. لازم است به این نکته توجه کنید که تعداد اسلاتهای رم اهمیت چندانی ندارد. چراکه هر مادربرد از حداکثر مقدار معینی ظرفیت رم پشتیبانی میکند. شما میتوانید این مقدار را از طریق مشخصات مادربرد تشخیص دهید.
محدودیتهای CPU و سیستم عامل
پردازنده نیز مانند مادربرد قابلیت پشتیبانی مقدار معینی از ظرفیت رم را دارد. پردازندههای مدرن 64 بیتی مانند نسل نهم پردازندههای Intel Core و نسل سوم AMD Ryzen، معمولاً از 64 تا 128 گیگابایت رم پشتیبانی میکنند. اگر سیستم شما دارای پردازندهی 64 بیتی نسبتاً جدید باشد، دیگر نگرانی بابت محدودیتهای رم نخواهید داشت و لازم به بررسی نیست. زیرا اغلب رایانههای گیمینگ حداکثر به 16 گیگابایت نیاز دارند. اما اگر پردازندهی سیستمتان قدیمی است، بهتر است پشتیبانی پردازنده از حافظهی رم را بررسی کنید.
برای اطلاعات بیشتر در خصوص پردازندههای سیستم، میتوانید مقالهی “راهنمای خرید پردازنده (CPU)” را مطالعه نمایید.
سرعت کلاک
سرعت کلاک ماژول RAM نیز مانند CPU و GPU اهمیت دارد. این مقدار سرعت بررسی دادهها را تعیین میکند و درنهایت بر عملکرد سیستم نیز موثر است. به طور کلی سرعت کلاک بالا همواره بهتر است. البته در گیمینگ ظرفیت رم اهمیت بیشتری نسبت به سرعت کلاک دارد. بالا بودن سرعت کلاک و قابلیت اورکلاک در رم، موجب بهبود عملکرد میشود، البته ممکن است در بهترین حالت چند فریم کاهش پیدا کند. بنابراین رمهای DDR4 با سرعت 3200 و 2400 مگاهرتز چندان تفاوتی ندارند و اگر قصد انتخاب سیستم گیمینگ دارید، میتوانید این مسئله را درنظر نگیرید.
پهنای باند: مقایسهی تک کانال دو کانال و چهار کانال
رم چندکاناله مدتی است که در بازار عرضه شده و نکتهی قابل توجه آن پهنای باند بیشتر است. این مدل رم میتواند دادههای زیادی را بین پردازنده و یک ماژول RAM منتقل کند. بنابراین، برای جلوگیری از ایجاد گلوگاه (Buttle Neck)، تنظیمات دو کاناله و چهار کاناله وارد ترکیب میشوند.
همانطور که پیداست، رمهای دو کاناله از دو حافظهی رم و رمهای چهار کاناله از چهار عدد رم استفاده میکنند. هرچه تعداد ماژولهای بیشتر باشد، پهنای باند افزایش یافته و عملکرد بهبود مییابد. با این حال پهنای باند اضافی برای اموری چون شخصی و گیمینگ ضروری نیست. رم چند کاناله اغلب برای سرور و کامپیوترهای قدرتی که حجم زیادی از داده را باید انتقال میدهند، مناسب و کارآمد است.
مزایای رم چندکاناله
ممکن است رم دو یا چهار کاناله در گیمینگ عملکرد پایینتری نسبت به ماژولهای رم چند کاناله ارائه دهد. در این بخش مزایای رم چند کاناله را باهم بررسی خواهیم کرد:
هزینهی کمتر
به طور معمول، استفاده از چندین ماژول کم ظرفیت نسبت به خرید یک ماژول با ظرفیت بالا هزینهی کمتری دارد. بنابراین اگر میخواهید یک سیستم با 16 گیگابایت رم داشته باشید، میتوانید از یک کیت 2×8 گیگابایتی یا یک کیت 4×4 گیگابایتی جایگزین یک ماژول 16 گیگابایتی، استفاده نمایید و در هزینهی خود صرفه جویی کنید. البته در نظر داشته باشید که با توجه به عرضه و شرایط بازار، ممکن است که قیمت کیتها از ماژولهای جداگانه بیشتر باشد.
تعویض و جایگزینی آسان
اگر از یک کیت 8×2 گیگابایتی در سیستم استفاده میکنید و یک ماژول آن نیاز به تعویض دارد، تا زمانی که ماژول جایگزین را دریافت کنید، میتوانید با ظرفیت 8 گیگابایت رم از سیستم استفاده کنید. اما درصورتی که دارای یک حافظهی رم 16 گیگابایتی هستید و نیاز به جایگزین دارد، تا زمانی که رم سیستم را عوض نکنید قادر به استفاده از سیستم نخواهید بود.
نکتهی قابل توجه در خرید رمهای چند کاناله این است که استفاده از ترکیب ماژولهای RAM برندهای متفاوت، ممکن است منجر به مشکلات سازگاری غیر منتظره، خرابیها و غیره شود. بنابراین استفاده از مدلهای مختلف رم توصیه نمیشود. همچنین اگر از ماژولهایی با سرعت کلاک متفاوت استفاده میکنید، باید درنظر داشته باشید که همهی ماژولها با سرعت کلاک ماژولی که از همه کمتر است در سیستم فعالیت میکنند.
تأخیر در حافظهی رم
CAS/CL نشاندهندهی تأخیر است، در واقع مدت زمانی است که دستور بررسی اطلاعات صادر میشود و پردازنده به اطلاعات دسترسی پیدا میکند. در مورد DRAM همزمان (synchronous) مانند DDR4، این تأخیر به جای نانوثانیه در واحد چرخههای کلاک اندازه گیری میشود. بدون این که جزییات فنی را درنظر بگیریم، میتوان گفت تأخیر مانند سرعت کلاک و پهنای باند برای گیمرهای معمولی چندان اهمیتی ندارد؛ چراکه تأخیر کمتر در گیمینگ بر عملکرد بازی تأثیر آنچنانی ندارد. بنابراین میتواند جزو اولویتهای خرید RAM به حساب نیاید.
ظرفیت رم
همانطور که گفتیم ظرفیت رم مهمترین عامل در گیمینگ است. رم 32 گیگابایت در گیمینگ ظرفیت بالایی محسوب میشود و ضروری نیست. استفاده از رم با ظرفیت 8 گیگابایت نیز مناسب نمیباشد. یک حافظهی رم با ظرفیت 16 گیگابایت در گیمینگ بسیار خوب و طلایی به شمار میرود. اگر سیستم شما دارای یک رم با ظرفیت 8 گیگابایت است، میتوانید برای ابتدای کار از آن استفاده کنید و در ادامه به فکر ارتقای آن باشید. اگر قصددارید از برنامههایی نیازمند رم بالا استفاده کنید و یا میخواهید سیستم قوی و کاربردی برای سالهای آینده داشته باشید، بهتر است که از رم 32 گیگابایتی استفاده کنید.
نکتهی مهمی که باید به آن توجه کنید این است که پردازنده و پردازندهی گرافیکی سیستم در گیمینگ اهمیت بیشتری دارند؛ به ویژه زمانی که تصمیم دارید از رایانهی خود برای سالهای متوالی استفاده نمایید. به طور کلی رم سادهترین جز برای ارتقای سیستم است؛ بنابراین اگر قصد ارتقای سیستمتان را دارید، بهتر است در ابتدا ارتقای CPU و GPU را در اولویت قرار دهید و سپس به سراغ حافظهی رم بروید.
برای اطلاعات بیشتر در خصوص کارت گرافیک، میتوانید مقالهی “راهنمای خرید کارت گرافیک” را مطالعه نمایید.
نتیجه گیری
در هنگام خرید حافظهی رم، به ترتیب ظرفیت، سرعت کلاک و تأخیر را در اولویت قرار دهید. استفاده از کیتها نسبت به ماژولهای ظرفیت بالا مزیت بیشتری دارند و برای کاربران میتواند گزینهی مناسبتری باشند. اما توجه داشته باشید که ماژولهای یکسان از یک برند مشخص را خریداری کنید. اگرچه حافظهی رم جزء مهمی در رایانه به شمار میرود و در عملکرد پردازش موثر است، اما در صورت ضروری نبودن ارتقای آن بهتر است از خرید و ارتقای رم جدید صرف نظر کنید.